Beyaz, sarı, siyah… İşte üç renk insan! Dünyanın renkleri, insana yansımış. Irk ayırımı sadece bu renkler üzerinden olabilir, belki de. Nitekim Amerika’da böyleydi… Beyaz siyahın düşmanıydı; beyaz efendiydi, siyah köleydi. Suçları beyaz olmamaktı!

Renkler ve kıt’alar… Asya sarı, Avrupa beyaz ve Afrika siyah! Eski dünyanın üç rengi, Amerika ve Okyanusya’da çeşitleniyor. Kızılderililer, İnkalar, Mayalar… Ne siyah, ne beyaz ne sarı…

Batılılar negro diyor, biz zencî. İkisinde de bir yere bağlanıyor, üçüncü renk, yani Afrika’ya götürüyor bizi.

Zencî dilimize Arapçadan geçen bir kelime. Arapçaya da Farsçadan geçmiş. Zeng/zenk “pas” demek, “jeng” de denir. “Zeng”in kir anlamı da var. Zil, çalpara gibi çalgılar muhtemelen bunların yapıldığı madenin renginden ötürü “zeng” olarak adlandırılmış. Doğu Türkçesinde, “zeng urmak”, telefon etmek demek. Zengî Arapçada zencî olmuş, dilimize de öyle geçmiş.

Lehçe-i Osmani’de “Zengbar” maddesi var. Karşısında “karalar, Zenc sahili” yazıyor. Bu bildiğimiz Zengibar veyahut Arapça söyleyişle Zencibar adası olmalı. İranlı tüccarlar burada karşılaştıkları insanları “zeng” olarak tanımlamış. Farsçada siyah var, bu kelimeyi kullanmamışlar da zeng demişler. Zeng siyahla eş anlamlı değil. Pas rengi, yani kahverengi ile kırmızı arası bir renk. Bu arada Farsçada “zengar”ın bakır yeşili/bakır pası demek olduğunu hatırlayalım.

Devamı Derin Tarih Nisan Sayısında…