İslamın zuhuruna ve fetihlerine Yahudiler nasıl bir tepki vermişlerdi?
Yahudiler için İslam fetihleri hayat tecrübeleri açısından yeni değil, fakat statülerinin değişimi açısından bir dönüm noktasıydı. İslamî döneme gelinceye kadar sürgünler Yahudilere ağır travmalar yaşatmıştı. Putperest idarelerin hakimiyeti altında dinî vecibelerini yerine getirmeleri yasaklanmıştı. Sasaniler için Yahudiler dünyadaki pisliğin ve dejenerasyonun kaynağı, Bizans’ta sözde “Tanrı katili” idiler. Bütün bunlar Yahudilerin İslam fetihlerini kurtarıcı olarak görmelerini sağlamıştır.
Yahudiler hiç mi sıkıntı çekmediler? Elbette zaman zaman sıkıntı yaşadılar. Ama bu, Yahudi oryantalistlerin iddia ettiği gibi, Yahudi oldukları veya İslama girmedikleri için değil. Dönemin şartlarında Müslüman halk sıkıntılardan ne kadar etkilendiyse yaşadıkları toplumun parçası olarak Yahudiler de o oranda etkilendiler.
Emevilerin devletleşme açısından önemi inkâr edilemez. Emeviler Yahudilere nasıl davranmışlardı?
Emevi dönemi, iktidar mücadeleleri bir yana, İslam toplumunun şekillendiği bir dönem. Toplumsal değişimin hızla devam ettiği, sınırların Endülüs ve Atlas Okyanusu’ndan Türkistan’a, Hazar Denizi’nden Yemen ve Sind’e kadar genişlediği bir dönem. Yahudiler, Hıristiyanlar, Samirîler, Sabiîler, Mecusîler, Zerdüştler, Budistler ve Hindular… Bir de bunların pek çok mezhebi. Hepsi İslam hâkimiyetine girmişti.
Devamı Derin Tarih Eylül Sayısında…
