Dergimiz yazarlarından, İÜ İlahiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Adnan Demircan İslam tarih yazıcılığından Kur’an’daki tarih tasavvuruna, mezhepler mücadelesinden din-siyaset-kabile üçgenine uzanan sorularımızı cevaplandırdı.
İslamın temel kaynaklarında bir tarih tasavvuru var mı? Varsa temel ilkeleri nedir?
Kur’an tarihe hak-batıl mücadelesi ekseninde bakar, dersek yanlış olmaz. Kur’an’ın bir tarih kitabı olmadığını, biraz önceki değerlendirmenin bizim ilahî kelamdan çıkardığımız bir tespit olduğunu ifade etmek gerekir.
Allah’ın kitabında insana ait olanın farklılığına da işaret edilir. Allah bizleri tornadan çıkmış standart insanlar olarak yaratmamış; bizi biz yapan farklı özelliklere sahip kılmıştır: “Rabbin dileseydi insanları (aynı inanca bağlı) tek bir ümmet yapardı. Fakat Rabbinin merhamet ettikleri müstesna, onlar ihtilafa devam edeceklerdir. Zaten onları bunun için yarattı” (Hûd, 118-119). Başka bir ayette ise şöyle buyrulmaktadır: “Eğer Allah dileseydi elbette sizi tek bir ümmet yapardı. Fakat verdiği şeylerde sizi imtihan etmek için ümmetlere ayırdı. Öyle ise iyiliklerde yarışın.” (Mâide, 48). O halde Kur’an’ın tarih tasavvuruna göre hayat, bir sınanma sürecidir.
