Oruç İslamiyetin 5 farzından biri. Peki, Müslümanlardan önceki kavimlere de farz kılınmış mıydı bu ibadet?
Yüce Allah Bakara suresinin 183. ayetinde “Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de farz kılındı” buyurarak orucun önceki kavimlere de farz kılındığını bildiriyor. Nitekim oruç birçok dinde önemli bir ibadet olarak karşımıza çıkar. Uygulamalarda farklılıklar olsa da birçok dinin mensupları oruç tutmaktadırlar. Hz. Peygamber’in (sas) doğup büyüdüğü Mekke’de de İslamiyetten önce oruç tutarlardı. Mesela müşrikler Muharrem ayının 10. gününde (Aşura) oruç tutuyorlardı. Bu oruç Hz. İbrahim (as) döneminden kalmış ya da Yahudilerden alınmış olabilir. Ayrıca müşrikler arasında bir süreliğine konuşmamak suretiyle tutulan sükût orucu da biliniyordu. Yahudilikte ve Hıristiyanlıkta da oruç ibadeti mevcuttur.
Müslümanlara oruç ne zaman farz kılındı? Müslümanların ilk Ramazan’ı hangi tarihe tekabül eder?
Ramazan orucu Medine döneminde, Hicretin 2. yılında, Şaban ayında farz kılındı. Orucun farz kılındığını bildiren ayetlerin meali şöyledir:
“Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı. Oruç, sayılı günlerdedir. Sizden kim hasta ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutar. Oruca gücü yetmeyenler ise bir yoksul doyumu fidye verir. Bununla birlikte gönülden kim bir iyilik yaparsa (mesela fidyeyi fazla verirse) o kendisi için daha hayırlıdır. Eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır. (O sayılı günler), insanlar için bir hidayet rehberi, doğru yolun ve hak ile batılı birbirinden ayırmanın apaçık delilleri olarak Kur’an’ın kendisinde indirildiği Ramazan ayıdır. Öyle ise içinizden kim bu aya ulaşırsa onu oruçla geçirsin. Kim de hasta veya yolcu olursa tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutsun. Allah size kolaylık diler, zorluk dilemez. Bu da sayıyı tamamlamanız ve hidayete ulaştırmasına karşılık Allah’ı yüceltmeniz ve şükretmeniz içindir” (Bakara, 183-185).
Müslümanlara farz kılınan ilk Ramazan orucu Bedir Gazvesi’ne denk gelmişti. Bedir Savaşı hicretin 2. yılının 17 Ramazan’ında (14 Mart 624) meydana geldi. Allah’ın Elçisi ise Bedir için 12 Ramazan’da Medine’den hareket etti. Ramazan’ın 1. günü 26 Şubat 624 tarihine tekabül eder. Buna göre ilk Ramazan bayramı da 27 Mart 624’te kutlanmıştır. Ramazan orucunun farz kılındığı yıl fıtır sadakası yükümlülüğü de getirilmişti.
