EY GÜZEL KIRIM
Derin Tarih özel sayılarına bir yenisini daha ekleyerek Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırıları ve Ukrayna’nın işgale uğramasıyla birlikte Kırım’ın etrafıyla birlikte tümüyle izole edilmesi üzerine gündeme oturan, Karadeniz’in kuzeyinde nazlı bir kısrak gibi uzanan Güzel Kırım’ı özel sayı şeklinde ele alıyor. İlk çağlardan Altın Orda Devleti’ne, oradan Kırım Hanlığı’na ve Osmanlı Devleti ile temaslarından Osmanlılarla müşterek organize ettikleri seferlere, Kırım mutfağından tarihî şehirlerine, sanatkâr ve musikişinaslarından I. ve II. Dünya Savaşlarındaki maruz kaldığı acı tablolara, kısacası ilk çağlardan günümüze kadar Kırım’ın tarihi ele alınıyor. İslâm coğrafyasının en derinlikli ve sıra dışı beldelerinden biri olan Kırım unutulmamalı, hafızalarımızdan silinmemeli, zihnimizin namlularına sürülmüş bir mermi olarak kalmalı ümidiyle birbirinden kıymetli araştırmacı, yazar ve akademisyenlerin yazılarından oluşan ve Derin Tarih’in 21. Özel Sayısı olan Ey Güze Kırım için kütüphanenizde yer açmayı unutmayın…
BAŞKA NELER VAR?
Prof. Dr. Hakan Kırımlı ile siyasî ve askerî boyutundan kültür ve sanata, ticaretten modaya Kırım Hanlığı ile Osmanlı Devleti arasındaki ilişkileri konuştuk
İlk çağlardan Altın Orda’ya istilaların ve rekabetin kıskacında bir inci olan Kırım’ı Olcay Can Kaplan yazdı.
Prof. Dr. Mehmet Maksudoğlu Kırım Türklerine neden Tatar denildiğine cevap verdi.
Kırım coğrafyasına rengini ve neşvesini veren tasavvufî ekollerden hareketle Kırım’ın İslâmlaşma serüvenini Doç. Dr. Telli Korkmaz yorumladı.
Kırım’ın gözbebeği olan Bahçesaray’ın demografik yapısını, mahallelerini, sosyal ve ticarî hayatını Prof. Dr. Fehmi Yılmaz satırlara taşıdı.
Rusları kuzeyde ve Safevîleri güneyde tutma girişimi olan Ejderhan Seferi ve Osmanlı’nın Karadeniz stratejisini Prof. Dr. Bülent Arı’nın kaleminden okuyacaksınız.
Rusların 1736’daki işgalleriyle yerle bir olan Kırım’a can suyu olan Arslan Giray Han’ın vakıflarını Prof. Dr. Hüseyin Çınar gözler önüne serdi.
Osmanlı tarihinde dönüm noktalarından olan II. Viyana Bozgunu ve Kırım Hanı Murad Giray’ın kuşatmadaki rolünü Doç. Dr. Kahraman Şakul değerlendirdi.
Kırım Tatarlarının efsanevî lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Rusların Kırım’a yönelik politikaları hususunda sorularımızı cevaplandırdı.
Doç. Dr. Erşahin Ahmet Ayhün, 1441’de kuruluşundan 1783’te Rusların Kırım’ı ilhak etmesine kadar Kırım Hanlığı’nın yıkılışını adım adım kalemiyle buluşturdu.
“Kırım, Çarlık Rusyası’nın asimilasyon politikalarına nasıl direndi?” sorusuna Hande Gündüz ve Kemal Özcan cevap verdiler.
19. yüzyılda kitlesel olarak gerçekleşen Kırım göçlerinin Osmanlı’ya etkilerini muhacir bir tarihçi olarak Kemal Karpat’ın kaleminden okuduk.
Altın Orda’dan günümüze Romanya’daki Kırım Tatar toplumunun oluşum sürecini Dr. Metin Omer yazdı.
Kırım Tatarı Kocukeli ailesinin Kırım’dan Romanya’ya, oradan İstanbul’a uzanan hikâyesini Özlem Kocukeli Özbay kaleme aldı.
1853-1856 yıllarında gerçekleşen Kırım Savaşı’nın arka planını ve sonuçlarını Araştırmacı-Yazar Melek Maksudoğlu’nun kaleminden okuyacaksınız.
Dr. Zekeriya Başarslan ile Bestekâr Kırım hanlarına, Türkiye ve Kırım arasındaki etkileşimlere ve Kırım müziğinin geleneksel çalgılarına kulak verdik.
Musiki tarihimize mühür vurmuş Kırımlı sanatkâr ve musikişinasları Samet Tınas kaleme aldı.
Tarihî ve mimarî mirası ve tabii güzellikleri ile Kırım’ın mücevher misali kıymetli şehirlerinden güzel Kırım’ın başkenti Akmescid’i Yazar, Çevirmen, Senarist Neriman Abdurrahmanlı yazdı.
Cihan Yalvar, Türk-Müslüman dünyasının sönmeyen ateşi, faaliyetleri ve fikirleri ciltlerce kitaba sığmayan Kırımlı fikir adamı, yayıncı ve eğitimci İsmail Bey Gaspıralı’yı satırlara taşıdı.
Asırlardır nesilden nesile aktarılarak bugüne ulaşan Kırım Tatar mutfağının emsalsiz lezzetlerini Alihan Tuncer’den okuduk.
Dedesi, Hansaray’ın içindeki Han Camii’nin müezzini ve babası ailesini alıp İstanbul’a yerleşmiş bir Kırımlı olan Halil İnalcık’ın Kırım tarihi araştırmalarına katkılarını Prof. Dr. Bülent Arı kaleme aldı.
Müslümanlarla aralarında kaideler, gelenekler ve ibadetler bakımından birçok müşterek nokta bulunan Kırım’ın Yahudi Türkleri olan Karayların enteresan mazisine Gazeteci-Yazar Samir Babaoğlu açıklık getirdi.
1. Dünya Savaşı’nda Almanlar ile Sovyetler arasındaki kıskaçta kalan Kırım Türklerinin acı hikayesini Brian G. Williams’tan öğrendik.
Yönetmen, Yapımcı, Yazar Neşe Sarısoy Karatay, II. Dünya Savaşı’nda Alman Gamalı Haç’ı ile Sovyet Kızıl Yıldız’ı arasında bir ölüm kalım mücadelesi veren Kırım Türklerini kaleme aldı.
1. Dünya Savaşı’nın ardından Sovyetlerin Kırım’ı Türklerden temizleme politikası olan 1944 Sürgünü’nü ve vatanından sökülen bu milletin dramını Tarihçi-Yazar Zera Bekirova satırlara taşıdı.
1853-1856 Kırım Savaşı’nı konu alan porselen sanat eserlerinin renkli dünyasını Prof. Dr. Gülgün Yılmaz’dan öğrendik.
Sovyetlerin Kırım Tatarlarına karşı uyguladıkları çeşitli asimilasyon politikalarını ve Kırım Tatarlarının verdikleri mücadeleleri konu alan Sovyetler Birliği dönemindeki Kırım Tatar basınını Doç. Dr. Kamelya Tekne inceledi.
Kırım Tatarlarının gasp edilen millî ve dinî haklarını elde etme mücadelesinin uzun ve çileli seyrini Kırım Tatar Milli Meclisi Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay anlattı.
Kalemiyle verdiği mücadelelerle Kırım Türklerinin sesi olan Cengiz Dağcı’yı Prof. Dr. Nevzat Özkan kaleme aldı.
Oktay Türkoğlu, Hat sanatı tarihimizde “Kırımî” nisbesiyle bilinen ve Hattat Hamdullah Efendi’nin ekolünün Kırımlı temsilcisi olan Hattat Abdullah Efendi’nin hayatından şaşırtıcı kesitler sundu.
Günümüzde Rusya’nın Kırım’dan geçen imparatorluk ideallerini ve Rusya-Ukrayna Krizi’nin perde arkasını Araştırmacı-Yazar Salih Karaduman inceledi.
Ayrıca Bursalı Mehmed Tahir’in 1919’da kaleme aldığı İdare-i Osmâniye Zamanında Yetişen Kırım Müellifleri kitabı da bütün okurlara hediye ediliyor.
Tarih Okuyan Şaşırmaz
