BÂBÜRLÜLER
Acaba Bâbürlü mimarisinin birbirinden gösterişli âbidelerini Hindistan haritasından tamamen silsek, geriye ne kalırdı? Düşünsenize: Delhi’de Kızıl Kale, Cuma Mescidi, Hümâyûn Türbesi, Safdar Ceng Türbesi yok… Agra’da Tac Mahal, İ’timâdüddevle Türbesi, Cuma Mescidi, Kale, Mûtî Mescid yok… Fetihpûr Sikri’de Cuma Mescidi, Kale, Saraylar, taraçalı bahçeler yok… Bu tahayyülü diğer bütün tarihî şehirler ve bölgeler için (Leknev, Allahâbâd, Ecmîr, Bengal, Haydarâbâd vb.) deneyebilirsiniz. Hindistan’ın neredeyse her şehrinin siluetini bir Bâbürlü eseri tamamladığından, onları çıkardığınızda geriye pek çok yönden birbirine benzeyen, sıradan tablolar kalır. Bu hakikat sebebiyledir ki, sadece turistler değil, Hindistan devletinin bütün resmî misafirleri de mutlaka Agra’ya gitmek ve Tac Mahal’in ünlü manzarası önünde fotoğraf çektirmek ister. 1526’dan 1858’e kadar Hint Alt Kıtası’nda İslâm’ın bayraktarlığını yapan Bâbürlüler, günümüzde Hindistan’ın tarihî ve kültürel kimliğinin ana ve ayrılmaz parçasına dönüşmüştür. Sadece mimarî sahasında değil; kültür, sanat, edebiyat, estetik, peyzaj ve hatta gastronomide Bâbürlülerin Hindistan’a vurduğu mühür, sökülüp kazınamayacak kadar derine işlemiştir. Bundan önceki özel sayımızda Delhi Türk Sultanlığı’nı ele almış, böylece 1000’li yılların başından itibaren Hindistan ve çevresindeki topraklarda İslâm’ın bir medeniyet haline geliş sürecine odaklanmıştık. Ancak bu serüvenin, mutlaka bilinmesi gereken bir de devamı ve zirvesi vardı: Bâbürlüler. Devamını Derin Tarih’in 20. özel sayısının sayfalarında bulabilirsiniz.
BAŞKA NELER VAR?
Doç. Dr. Abdulkadir Macit 16. asırda İslâm dünyasındaki hâkimiyet mücadelesini Bâbürlüler ve Şeybânîler örneği üzerinden kaleme aldı.
Bâbür Şah’ın Fergana’dan Hindistan’a hayat hikâyesini kaleme aldığı Bâbürnâme’yi Dr. Fatih Bayram inceledi.
Bâbür ve Hümâyûn dönemleri Bâbürlü-Safevî ilişkilerini Elif Gülbaş yazdı.
Osmanlılar gibi güçlü bir gelenek olan Bâbürlü Medreselerini Doç. Dr. Ahmet Aydın satırlara taşıdı.
Bâbürlüler: Hindistan’da Bir Türk İmparatorluğu kitabının yazarı Prof. Dr. Michael H.Fisher ile Bâbürlüleri konuştuk.
Devlet başkanı, şâir ve derviş vasıflarıyla ön plana çıkan Bâbür Şah’ı Prof. Dr. Mustafa Kara satırlara taşıdı.
Prof. Dr. Muzaffer Alam din, kültür ve siyaset üçgeninde Bâbürlülerdeki devlet inşasının çerçevesini çizdi.
Ahengin en vakur hali olan Bâbürlü mimarisini Prof. Dr. Engin Beksaç’ın kaleminden okuyacaksınız.
Ortaçağ Hint metinlerinden hareketle Ekber Şah’ı Doç. Dr. Cemil Kutlutürk inceledi.
Hint Alt Kıtası’nda İslâmiyet’in yayılmasına katkıda bulunan manevî mimarları Prof. Dr. Necdet Tosun kaleme aldı.
Birçok geleneğin gölgesinde Bâbürlü İmparatorluğu’na yeniden şekil veren Ekber Şah’ın siyasî vizyonunu, dinî ve entelektüel meraklarını Zeynep Çavuşoğlu yazdı.
Munise Şimşek Bâbürlülerin para politikasını satırlara taşıdı.
Agra’da billur bir cennet bahçesi olan Tac Mahal’i Şule Nurengin Beksaç kaleme aldı.
Doç. Dr. Audrey Truschke iftiraya uğramış bir Bâbürlü sultanı olan Âlemgîr Evrengzîb’in gerçek hikayesini anlattı.
Bâbürlü sultanların murassa silahlarının hikayelerini Dr. Umut Kansoy anlattı.
Bâbürlüler diyarını Avrupalı seyyahların gözünden Faraz Anjum satırlara taşıdı.
Doç. Dr. Ahmet Aydın, 18. yüzyılın müceddidi Şah Veliyyullah Dihlevî’yi ve Hint-İslâm geleneğine damgasını vuran Dihlevîliği kaleme aldı.
İstanbul’un fethinden Millî Mücadele’ye Osmanlı-Bâbürlü ilişkisini Prof. Dr. Azmi Özcan anlattı.
Şâir, vakanüvis ve hükümdarın başdanışmanı vasıflarıyla ön plana çıkan Bâbürlü hanedan kadınları Begümler’in hikayesini Doç. Dr. H. Hilal Şahin kaleme aldı.
Saray protokolünden savaş meydanına, düğün alayından cenaze merasimine Bâbürlülerin kullandıkları filleri Dr. Umut Kansoy satırlara taşıdı.
Bâbürlülerin tarihine, zihnî yapısına, tasavvufî ve ilmî geleneklerine dair yazılmış 5 meşhur eseri Metin Taha Yılmaz sıraladı.
Dr. Muhammet Zahit Atçıl, Tarımcı Çağ’da Müslüman bir devlet olarak Bâbürlüleri Marshall Hodgson’un perspektifinden çizdi.
İngiliz Doğu Hindistan Şirketi kitabının yazarı Taha İ. Özel’le şirket-Bâbürlü ilişkisini konuştuk.
İngiliz Doğu Hindistan Şirketi’nin Bâbürlü tarihçileri olan Henry Miers Elliot ve John Dowson’u Mahmut Cihat İzgi kaleme aldı.
Deniz Çıkılı 1857 Hint Ayaklanması’nın bağımsızlık savaşı mı, yoksa isyan mı olduğuna cevap verdi.
Hindistan Bağımsızlık Savaşı’nda Bâbürlülerin rolünü Syed Ubaidur Rahman’dan okuduk.
Anjali Yadav ile “Bâbürlülerin yıkılışını hazırlayan neydi?” sorusunun cevabını bulduk.
Ayrıca Bâbürlüler devrinden kalma eserlerin yer aldığı Hindistan Gezi Haritası bütün okurlara hediye ediliyor.
Tarih okuyan şaşırmaz.
