Osmanlı Devleti’nin daha çok iç işleri ve isyanlarla uğraştığı 1820’ler ve sonrasında Hollanda’nın Güneydoğu Asya’daki sömürgeleştirme faaliyetleri hızlandı. Fakat bu kadar geniş alana yayılan ve Osmanlı Devleti’nden başka bir devlete bağlanmayı tarih boyunca düşünmemiş olan Müslüman sultanlıklar Hollanda’ya direnme yolunu tercih ettiler. Bunun üzerine bazı kabilelerle anlaşmalar yapan Hollanda, onları nüfuzu altına alsa da, tam hâkimiyet sağlamak istiyordu. Başta Açe olmak üzere birçok sultanlıkla ciddi savaşlar yaşandı. Osmanlı Devleti bu noktada yardım gönderemese de Sultan Abdülaziz’in 1873’te Açe Sultanı Alâeddîn Mahmud’u 1. Dereceden Nişân-ı Osmanî ve Açe Dâhiliye Nâzırı Abdurrahman Efendi’yi 2. Dereceden Nişân-ı Osmanî ile taltif etmesi önemli bir desteğidir. Yine Sultan II. Abdülhamid’in Cakarta’ya (o dönemki adıyla Batavya) başkonsolosluk açtırması da adalarda yaşanan gelişmeleri birinci elden öğrenebilmesini sağlamıştır.
Christian Snouck-Hurgronje (belgelerde geçen adıyla Snouck) Hollanda’nın Endonezya’yı sömürgeleştirme faaliyetlerinde rol alan önemli figürlerinden biri. Önceleri kendisini Müslüman olmuş gibi lanse etmiş, Endonezya’daki vazifesi bitince de şarkiyatçı bir profesör olarak Hollanda’da hayatını devam ettirmiştir.
Sultan II. Abdülhamid’in görevlendirdiği Batavya Başşehbenderi tarafından gözlendiğini ve faaliyetleri hakkında İstanbul’a bilgi gittiğini biliyoruz. Başşehbenderin İstanbul’a gönderdiği 13 Haziran 1899 tarihli yazıdaki bilgiler Snouck’un gerçek yüzünü göstermesi açısından önemli.
Devamı Derin Tarih Nisan Sayısında…
