Osmanlı’nın klasik çağından son dönemlerine kadar ilmiye sınıfı yani eğitim, yargı, fetva ve diyanet teşkilâtını oluşturan medrese kökenli ulemâ ile meşâyıh, politikayla temas hâlinde olmuştur. Meşrutiyet’le gelen yeni dönemde ise Osmanlı coğrafyasının farklı noktalarından âlimler ve şeyhler politik sahaya doğrudan dâhil olma imkânı buldular. Meclislerin “sarıklı mebusları”nın tek parti iktidarına uzanan süreçteki politik katılımı ise zaman içinde sürekli değişen bir çizgi izledi.
