Yakın bir zamana kadar Batılı pek çok tarihçi Teşkilat- ı Mahsusa’nın (TM) 1915’te yeniden iskân edilen Osmanlı Ermenilerinin öldürülmesi için oluşturulmuş bir yapı olduğunu düşünüyordu. Ne var ki, yeni araştırmalar Osmanlı Devleti bünyesinde 1. Dünya Savaşı sırasında çeşitli faaliyetlerde bulunan TM’nin yapısına ilişkin görüşlerde hızlı bir değişimi beraberinde getirdi. Aslına bakılırsa bu örgüt, Osmanlı Devleti’nin mevcut konvansiyonel ordusuna yapılacak konvansiyonel olmayan ve gayrinizami bir yardımcı (ya da takviye) olarak tasarlanmış ve yapılandırılmıştı. Gerçekten de savaşın ardından TM’nin kuruluşunda gözetilen mantık, 2. Dünya Savaşı’nda İngilizlerin Özel Operasyonlar İdaresi Birliği (Special Operations Executive) ve Rusya’nın 21. yüzyıldaki benzer yapılanması için ilham kaynağı olacaktı.
1913 yılında TM’nin kuruluşu, Balkan Savaşları’nda kendini gösteren stratejik zayıflığın ve alınan mağlubiyetin sonucuydu. 1913’te imparatorluk mali ve askerî anlamda çökme noktasına gelmişti ve 1912-13 yıllarında alınan Balkan yenilgilerinden sonra askerî gücünü hızlıca geri kazanması zor görünüyordu. Bu durumu fark eden Enver (Paşa) ve Talat (Paşa), asimetrik askerî güç modelini benimsediler. Bir yandan düzenli Osmanlı ordusu yeniden yapılandırılırken, TM de bu orduya gayrinizamî ve konvansiyonel olmayan bir yardımcı olarak tasarlanıp hayata geçirilmişti.
Devamı Derin Tarih Dergisi Haziran 2016 Sayısında…
