Son Emevi halifesi Mervan b. Muhammed’in hanedan içi mücadeleyle iktidara gelmesi hem hanedanı, hem de aralarında rekabet bulunan Arap kabilelerini bölmüştü. Güney kökenli Kelbî kabileler Mervan’ın iktidardan uzaklaştırdığı İbrahim b. Velid’i desteklerken, Mervan kuzey kökenli Kaysî kabilelerden destek alıyordu. Bunun üzerine Mervan, Dımaşk’ta ikamet eden Halife İbrahim b. Velid’e karşı harekete geçti. Ona karşı koyamayacağını anlayan İbrahim için kaçmaktan başka çare kalmamıştı. Daha sonra Mervan’dan kendisini affetmesini istemiş, o da affetmiştir. İbrahim’in Mervan’ın Abbasilerle giriştiği savaşta Mervan’ın ordusundayken hayatını kaybettiğini biliyoruz.
Mervan b. Muhammed 7 Aralık 744’te Dımaşk’a hâkim olup halife olarak biat aldıktan sonra Şam bölgesinde Güneyli Arapların yoğun olarak yaşadığı şehirlerde çıkan isyanları bastırmakla uğraştı. Muhaliflerin kendisine itaat etmesini sağladıysa da gelişmelerden sonra devleti Dımaşk’tan yönetmenin zor olduğunu gördü. Bunun için başkenti, kendisini destekleyen kuzey Araplarının yoğun oldukları bölgenin merkezi konumundaki Harran’a taşıdı.
5,5 yıl kadar süren iktidarı döneminde kendisini meşgul eden iki önemli Haricî isyanı çıktı. Biri bugünkü Güneydoğu Anadolu’da başlamış ve güney Irak’a kadar yayılmıştı. İsyanın lideri Dahhak b. Kays eş-Şeybanî Mardin yakınlarında öldürüldü. İkincisi ise diğerinden bağımsız geliştiği anlaşılan, Yemen bölgesinde başlayıp Hicaz’a kadar yayılan Abdullah b. Yahya isyanıydı. Abdullah b. Yahya da bir süre sonra öldürülecekti. Mervan bu sorunlarla uğraşırken başka bir muhalif unsur hedefini gerçekleştirebilmek için uzun zamandır büyük bir gizlilikle faaliyetini yürütüyordu. Yöneticilerin aldığı istihbarat gizli faaliyetlere işaret ediyorsa da örgütün başındaki kişinin kimliği ve merkezi bir türlü tespit edilememişti. İşin ilginç yanı, örgütün merkezi, Emeviler için en güvenilir yer olan Şam bölgesinde Humeyme isimli bir yerleşim yeriydi.
Devamı Derin Tarih Şubat Sayısında…
