Tarih, uyanmak istediğim bir kâbustur” sözü İrlandalı romancı James Joyce’a ait. Joyce ve halkı kâbustan uyanmış mıdır bilinmez ama bizim uyanamadığımız kesin. Ara sıra uyanır gibi olduğumuzda başımıza inen bir tokmakla yeniden uykuya dalıyor ve defalarca seyrettiğimiz film yeniden başlıyor.
Tarihi bir özgürlük yelkenlisi haline getirmek yerine, bir kâbus zırhlısı haline getirmekte resmî tarihimizin üstüne yok. Gerçekleri bilmemiz istenmiyor. Hakikatle yüz yüze gelmemize müsaade edilmiyor. Yalnız bilelim ki oyunu bozmadan yeni oyun kuramazsınız.
Derin Tarih dergisi sunî bir tarih vasıtasıyla hafıza ve kimliğimize oynanan oyunu bozmaya ve okurlarını gerçeklerle yüz yüze getirmeye girişti. Tabii ki hatalarımız oldu, olacaktır da ama kasten hiçbir hakikati çarpıtmadık, yalnızca gerçekleri söylemeyi şiar edindik.
Bu sayıda Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde bulunan tarihî önemi haiz bir belgeyi dikkatinize sunarken de gayemiz, hakikatin dili ve sözcüsü olmaktan başkası değil.
Mustafa Kemal Paşa’nın Harbiye’den arkadaşı olan Ohrili Kemal veya Kemal Ohri, İsmet İnönü’ye Cumhurbaşkanı olduğu 1940’ların sonunda bir mektup/rapor yazarak Lozan Antlaşması’nın öncesinde TBMM hükümeti ile İngiltere arasında Hilafetin kaldırılacağına ve dinî eğitimin yasaklanacağına dair “gizli bir anlaşma” yapıldığını farkına varmadan ifşa ediyor. Resmî belgeden anlaşılan o ki bu anlaşmayı İsmet Paşa Lozan’dan önce yapmıştır ve bilen bilmektedir.
Yıllardır konuşulan ama bir türlü bir ipucu yakalanamayan “gizli anlaşma”nın varlığına dair önemli bir adım bu. Şimdi görev, sözü edilen “gizli anlaşma”nın olup olmadığının, varsa da kendisinin ortaya çıkarılmasıdır.
Yetkililere sesleniyoruz: Hilafetin neden ve nasıl kaldırıldığını aydınlatacak bu belgenin bulunması için önümüzdeki engelleri kaldırın ve insanımızın gerçeklerle yüz yüze gelmesini daha fazla geciktirmeyin.
Geciken tarih yine de “tarih” olur ama onu geciktirenlere şan kazandırmaz.
Bundan sonra da tarihi yeniden yazacak adımlarda buluşmak dileğiyle hayırla kalınız efendim.
Mustafa Armağan
Derin Tarih Dergisi Genel Yayın Yönetmeni
