Eski ABD Başkanlarından Harry Truman aklı başında, entelektüel bir liderdi. Şöyle bir sözü olduğunu bilir miydiniz: “Bilmediğimiz geçmiş dışında dünyada yeni bir şey yoktur.”
Tarih ile maziyi birbirine karıştırırız genellikle. Bir bilgi alanı olarak tarih, attığı balıkçı ağlarıyla bize maziden malzeme avlamakla uğraşır. Ağınız ne kadar güçlü ve büyük ise avınızın o kadar bereketli geçeceğini müjdeleyebiliriz. Tersine ne kadar zayıf ve küçük ise nasibinize de o kadar sınırlı olacaktır.
Demek hepimiz mazi denizinde avlanan avcılarız ve bulabildiğimizi okurlarımızla, meslektaşlarımızla paylaşıyoruz. Peki ya paylaşamadıklarımız? Hayır, elimizde olup da kanuni engeller veya mahalle baskısı yüzünden paylaşamadıklarımızı kasd etmiyorum, ağımıza takılmayanlar veya hiç farkında olmadığımız “gemiler geçmeyen ummanda” yüzüp duran bihaber olduğumuz olgulardan bahsediyorum. Onlar Kolomb’larını bekliyor!
Bu sayımıza ek olarak verdiğimiz Mareşal Fevzi Çakmak Açıklıyor adlı kitapçık işte bu denizde kâşifini bekleyen mercanlardan çıkarılan bir demet. Kendi hatıratı kayıp olan koskoca Mareşal Çakmak’ı ancak gazetecilere anlattıklarından biliyoruz. Neden? 1950’lere kadar hatırat yazmak yasaktı da ondan!
Bir Kâzım Karabekir yazmaya yeltenmişti hatıratını yazmaya Cumhuriyetin 10. yılında, başına gelmeyen kalmamıştı. Bir de Ali İhsan Sabis 10 yıl sonra 1. Cihan Harbi hatıralarını yazmaya kalktı da, hapislere düştü. Bu yüzden kimse hatıratını yayımlamaya teşebbüs edemedi. Ali Fuat Cebesoy bile 1950’lerin ortalarını bekledi konuşmak için.
İşte Mareşal Çakmak’ın varlığını bildiğimiz hatıratı kendisinin 1950 Nisanındaki vefatı üzerine bir türlü kisve-i taba bürünemedi. Yalnız sağda solda parçalar halinde bazı izlerine rastlandı. Hediye kitapçığımız bu izlerden birini gün ışığına çıkarmak niyetinde.
Görülüyor ki tarihin alanı mazi karşısında genişliyor, yeter ki biz hatırlamaya niyetli olalım.
Sistemli unutturmaya karşı hatırlamak tek silahımız. Onu kullanıyoruz, kullanacağız, kimse kusura bakmasın. Derin Tarih unutturulmaya karşı sinesini siper edecek bundan sonra da…
Yeni keşiflerle dolu sayılarda buluşmak ümidiyle.
Hayırla kalınız.
Mustafa Armağan
Derin Tarih Dergisi Genel Yayın Yönetmeni
