Savaşın arifesinde olan 1913-14 yılları Büyük Güçlerin Ermeni sorununa yoğunlaştıkları yıllardı. Bir taraftan kendi aralarında gizli görüşmeler yaparken, diğer taraftan Osmanlı’yı istedikleri yönde adımlar atmaya zorluyorlardı. Bölgedeki idarî yapı, etnik ve dinî unsurların temsil oranları, güvenlik güçleri, yetkili güçlerin ataması gereken müfettişler ve reformlar için maddî kaynaklar konuştukları ayrıntılar arasındaydı. Ancak aşağıda sunduğumuz belgede de açıkça anlaşıldığı gibi, Büyük Güçlerin sözüm ona Ermenilerin sorunlarını çözmek adına yaptıkları şey, sadece hedef saptırmaktı.
Büyük Güçlerin Berlin Kongresi’nden bu yana -daha öncesine de gidilebilir- kilitlendikleri bir hedef vardı: “Hasta Adam”ın mirasını paylaşmak! Görünürdeki çabalarına bakılırsa, Ermenilerin maruz kaldıkları haksızlıkları ortadan kaldırmak için gerekli reformları Osmanlı Devleti üzerinden gerçekleştirmekti. Ancak asıl mesele başkaydı! Reformlara nezaret görevini üstlenen ülkelerden hiçbirinin Ermenilerin devlet olmasını istediklerine dair ne bir düşünceleri, ne de bu yönde bir ifadeleri olmuştur. Sadece Rusya özerk veya devlet yapısına sıcak bakıyordu. Fakat Rusya’nın maksadının bağımsız bir Ermenistan üzerinden burayı ilhak etmek olduğunu düşünen diğer devletler buna karşı çıkıyorlardı.
Devamı Derin Tarih Nisan Sayısında…
