Osmanlı Devleti’nin en geniş sınırlarına ulaştığı 17. asır, aynı zamanda İbn Haldun’un siyaset teorisine göre, zevâlin başladığı asırdır da. 16. asırdaki ihtişamın ardından bu dönemde artık siyasî, askerî, ekonomik, sosyal anlamda problemler baş gösterir. Bunlara paralel olarak padişahların çocuk yaşta tahta çıkması, valide sultan ve kızlar ağasının idarede söz sahibi olmalarına zemin hazırladığından merkezî otorite gün geçtikçe zayıflar. Batıda bu fırsatı değerlendirmek isteyen Habsburglar ve doğuda Safevîlerle yapılan uzun savaşlar ekonomik olarak devletin belini bükmüş, üst üste gelen yenilgiler de otoritesine zarar vermiştir. İstanbul’daki yeniçeri isyanları yetmezmiş gibi Anadolu’da patlak veren isyanlar işlerin iyice çığırından çıkmasına yol açar. İşte tam böyle bir tükenmişlik anında Osmanlı İmparatorluğu taze bir kanla, yeni bir nefesle kendine gelir. Bu dönemde sadrazamlık makamına geçen mahir eller, imparatorluğu uçurumun kenarından çekip alır. Tahmin ettiğiniz gibi Köprülülerden bahsediyoruz.
Devletin hem içeriden hem de dışarıdan büyük zorluk içine girdiği bu süreçte Osmanlı’da ilk defa şartlı olarak sadrazamlığa geçen Köprülü Mehmed Paşa ile yaklaşık 50 yıl sürecek Köprülüler devri başlar. IV. Mehmed’in küçüklüğünden başlayarak, II. Süleyman, II. Ahmed, II. Mustafa ve III. Ahmed dönemine kadar devam eden bu devirde, devlette yönetim karmaşası ortadan kalmış, iç ayaklanmalar bastırılmıştır. Ayrıca Venedik ve Avusturya devletlerine karşı büyük zaferler kazanılmış ve birçok sorun çözüme kavuşmuştur.
Günümüze kadar hane halkı kavramı ve aile üyelerinin hamilik ve bânîlik faaliyetleri çerçevesinde incelenen Köprülüler hakkında bilmediğimiz, duymadığımız veya keşfedilen yeni bilgilere erişmemiz mümkün mü dersiniz? İbn Haldun Üniversitesi bu sorunun cevabını bulabileceğimiz önemli bir etkinliğe ev sahipliği yapıyor: Osmanlı Tarihinde “Köprülü Dönemi” (1656 – 1710): Yeni Kaynaklar, Yeni Yaklaşımlar. “III. Süleymaniye Sempozyumu” kapsamında organize edilen sempozyumda yeni araştırmalar ve kaynaklar bağlamında konu masaya yatırılacak. Yurt dışından ve ülkemizden pek çok Osmanlı tarihçisinin ve uzmanın katkı vereceği sempozyumda, Köprülülerin gerek Osmanlı gerekse Avrupa tarihinde sergilemiş olduğu rolü aydınlanacak.
İbn Haldun Üniversitesi Süleymaniye Yerleşkesi’nde 24-26 Eylül 2021 tarihleri arasında gerçekleşecek sempozyumun konu başlıklarından bazıları şöyle: “Köprülüler Biyografisine Yeni Katkılar”, “Köprülüler Dönemi Osmanlı Askerî Tarihi ve Teşkilatı”, “Köprülüler Dönemi Osmanlı Dış Politikası ve Diplomasisi”, “Dönemi Osmanlı Himâye Ağları”, “Köprülü Kütüphanesi ve Fazıl Ahmed Paşa Koleksiyonu”.
Devamı Derin Tarih Eylül Sayısında…
