Savaşların, baskı ve işgallerin birbiri ardınca geldiği 19. yüzyılda, Müslüman-Türk dünyasına da kargaşa ve ümitsizlik hâkimdi. Özellikle Rusya’nın yayılmacı politikaları altında dinî ve millî değerlerine saldırılıyor, kimlikleri yok sayılıyordu. Böyle bir ortamda “Dilde, işte, fikirde birlik” sloganıyla Türk topluluklarını birleştirmeyi hedefleyen İsmail Bey Gaspıralı, bir kolu matbuatta bir kolu mekteplerde olan yeni bir hareketin temellerini attı. Gazeteler çıkaran, kongreler düzenleyen, yazılar ve kitaplar kaleme alan, mektepler açıp “usul-i cedid” adıyla anılacak yeni bir tedrisatı gidebildiği bütün coğrafyalarda Müslüman-Türk topluluklarına anlatan Gaspıralı, verdiği mücadeleyle silinmesi mümkün olmayan bir iz bıraktı.
Devamı Derin Tarih Nisan Sayısında…
