Osmanlı Devleti’nin siyasî tarihini okuyanlar, Hürrem Sultan’dan Hatice Turhan Sultan’a kadar uzanan zaman diliminde hanım sultanların siyasete müdahalelerini görür, aleyhte düşüncelere kapılırlar. Özellikle Şehzade Mustafa’nın katlinde Hürrem ve Rüstem Paşa’nın eşi olmasından dolayı Mihrimah’ın tesiri belki de bu menfi düşüncenin zirve noktasını oluşturur.
Ahmed Refik tarafından “Kadınlar Saltanatı” diye adlandırılan dönem herkes gibi benim de dikkatimi çekmişti. Ne var ki, doktora çalışmalarım esnasında kanaatlerim tamamen değişti. İlk Osmanlı Hanım Sultanı diyebileceğimiz Nilüfer Hatun’dan başlayarak neredeyse tüm padişah hanımları bir veya daha fazla vakıf tesis etmişlerdi. Üstelik vakıfların gelir kaynakları astronomik rakamlara ulaşıyordu, hizmet alanları da çok farklıydı.
Bu bilgiler ışığında TV dizilerinde fantaziye boğulan Hürrem ile gerçek Hürrem’in icraatları tamamen zıttır. Eğer bu Haseki Sultan, bahsedildiği gibi entrika peşinde koşan biriyse tüm mal varlığını zevk ve entrikalarına harcaması gerekmez miydi? Bugün hâlâ hizmet veren hayratını ve vakıflarını düşündüğümüzde cevap kendiliğinden ortaya çıkıyor.
Şimdi Hürrem Sultan’ın hem asırlara tanıklık eden birer mimari eser olarak, hem de hizmetlerinin bugüne tesiri bakımından o muazzam hayratına beraberce göz atalım.
Bakalım hangi Hürrem Sultan daha ‘güzel’miş?
Haseki Külliyesi: Aksaray’da her gün binlerce insanın önünden gelip geçtiği ve yaşadığı semte adını veren külliyenin bir birimi olan Darüşşifa, İstanbul’un en büyük hastanelerinden biri olarak faaliyetine devam ediyor. İnşası 1550’de tamamlanan yapı, Osmanlı dönemi boyunca daha çok günümüzdeki gibi genel sağlık hizmeti vermiştir. Külliyede ayrıca bir medrese, sıbyan mektebi ve cami de bulunur.
Ayasofya’da Çifte Hamam: Bu hamamlar kanaatimizce Haseki külliyesine gelir olarak yaptırılmıştır. Bugün Ayasofya Camii’nin karşısında ve İstanbul’un en işlek merkezlerinden birinde turistik maksatla kullanılan mekân, nefis mimarisiyle Hürrem Sultan’ın hatırasını yaşatmaya devam ediyor.
Devamı Derin Tarih Kasım Sayısında…
