Geçmişin hikâyesi olarak tarih genellikle ana arterler üzerine kuruludur. Büyük hükümdarların, padişahların, imparatorların, kralların, askerlerin, bilim adamlarının, savaşların, zaferlerin ve elbette hezimetlerin hikâyesi anlatılır. Tarihyazımı faaliyetinin tarihin her döneminde seçkinlerin bir uğraşı olduğu ve söz konusu seçkinlerin de genel itibarıyla tarihe yön veren meseleler üzerine yoğunlaştıkları düşünülecek olursa, bunun doğal olduğu kabul edilmelidir. Tarih her vakit büyükleri yazmıştır: muzafferleri. Toplumları ve coğrafyaları dönüştürenleri. Fakat özellikle son iki asrın yeni tarih anlayışları, başka türlü tarih kurmanın da mümkün olduğunu göstermiştir. Etkisiz bir devlet adamının, vassal bir emirin veya ortalama bir valinin olduğu kadar sıradan bir köylünün, değirmencinin veya bir kitapçının da tarihi vardır. Ve bu tarih, örneğin büyük bir hükümdarınkinden çok daha ilgi çekici olabilir. En keyifli örneklerinden birini, Carlo Ginzburg’un 16. yüzyılın sonlarında yaşayan İtalyan bir değirmencinin evrenini incelediği Peynir ve Kurtlar adlı çalışmasında görebileceğimiz bu “çeper-merkezli” tarih kavrayışı ile yapılacak bir tarih okuması, tarihin ana caddelerinde görülmedikleri için pek dikkat çekmeyen birçok figürün aslında ne kadar da ilgi çekici hikâyelere sahip olduğunu gösterebilir. Bu figürlerden biri de tarihlerinin hemen hemen tamamı boyunca Selçuklulara tabi olarak yaşayan Mervânîlerin en önemli emiri Nasruddevle’dir. Bugün Kuzey Mezopotamya olarak tarif edilmesi mümkün olan el-Cezîre coğrafyasında Meyyâfârikîn (Silvan) merkezli olarak yaklaşık bir asır (10-11. yüzyıllar) hüküm süren Mervânîler, İslam tarihinin geneli açısından bakıldığında çok da önemli bir siyasî aktör değildirler. İslam ülkelerinde yarı-bağımsız şekilde hüküm süren onlarca emirliklerden biri olup bölgenin tarihi açısından da “belirleyici” bir önemleri yoktur. Siyasî bir iddiaları da… Bununla birlikte Mervânî tarihi, detaylara inildiğinde son derece ilgi çekici tarih parçalarını barındırır. Emir Nasruddevle’nin hayatı da bu parçalardan biridir.
Devamı Derin Tarih Mayıs Sayısında…
