Emevilerin 8. halifesi Ömer b. Abdülaziz (ö. 720) üç yıllık kısa hilafetinde muhaliflere karşı tutumuyla o güne kadar ulaşılamayan bir sosyal barış ortamı temin etmişti. Bilhassa Haricîlerle yüz yüze gelerek onlara kendi inanç ve iddialarını sorgulatan deliller geliştirmesi İslam tarihinde ilginç mütalaalara kapı aralayacak cinstendir. Bilhassa aşağıda temas edeceğimiz Irak’taki Haricî ayaklanması karşısındaki politikası ve iletişim stratejileri dikkat çekicidir. Ömer b. Abdülaziz’in hilafetinin başlarında Haricîler ayaklanmış, Irak Valisi Abdülhamid b. Abdurrahman durumu Halifeye bildirince, “Onları Allah’ın Kitab’ı ve Peygamberinin (sas) sünneti ile amel etmeye davet et” diye emir vermişti. Davetten bir sonuç alınamayınca bu sefer şöyle yazdı: “Onlarla savaş. Bize karşı ileri sürecekleri delil noktasında Allah onları üstün kılmamıştır.” Abdülhamid emre uyarak Haricîler üzerine bir ordu gönderdi. Fakat bu ordu yenildi. Haber kendisine ulaşınca Ömer, ordusu Şamlılardan oluşan Mesleme b. Abdülmelik’i göndererek Abdülhamid’e şöyle yazdı: “O kötülük ordusunun senin orduna ne yaptığı haberi bana ulaştı. Sana Mesleme b. Abdülmelik’i gönderiyorum. Onların arasından çekil ve onları karşı karşıya bırak.” Sonuçta Mesleme muhalifleri bozguna uğratacaktı (İbn Sa’d, VII, 350). Hâzim b. Hüseyn’in bu hususta, “Ömer b. Abdülaziz’in valisine gönderdiği Haricîler hakkındaki yazılı emrini okudum; orada şöyle yazıyordu: Eğer Allah seni onlara karşı galip kılar ve onların üzerine hâkimiyet kurma imkânı sağlarsa, mallarından ele geçirdiklerini ailelerine ver” dediği kayıtlara geçmiştir (İbn Sa’d, VII, 351).
Devamı Derin Tarih Kasım Sayısında…
